Dünya tarixi daha bir beynəlxalq riyakarlıq nümunəsi ilə “zənginləşdi”
28 Aprel 2021, 11:23
28 Aprel
2021
11:23
872
Məlum olduğu üzrə, 24 aprel 2021 tarixində ABŞ prezdenti Co Bayden erməni xatirə günü mövzusunda rəsmi bir açıqlama yayınlamışdır. Bayden açıqlamasında 24 aprel 1915 tarixində Osmanlı imperiyasında baş verən hadisəni "erməni soyqırımı” kimi xarakterzə etmişdir. Aşağıdakı məqamları ABŞ prezidenti və dünya ictmaiyyətinin diqqətinə çatdırıram:
24 aprel 1915 tarixi Osmanlı dövləti ilə müharibə halında olan düşmənlərlə əməkdaşlıq edərək dövlətə qarşı üsyan başladan, dinc türk və kürdlərə qarşı böyük katliamları təşkilatlandıran 235 erməni komitəçinin həbs edilməsi əmrinin verilməsi günüdür. O tarixdə sadəcə həbs prosesi baş verib və tutulanlar da məhkəmədə mühakimə ediliblər.
Erməni komitəçilərin təşklatlandığı erməni üsyanı geniş vüsət aldığı və Osmanlı dövləti üçün böyük təhlükəyə çevrildigi üçün 27 may 1915 tarixində Sevk ve İskan qanunu (Tehcir qanunu) çıxarılıb. 1 iyun tarixində qüvvəyə minən bu qanuna görə, Anadoluda üsyana qarışaraq təhlükə yaradan erməni vətəndaşların müvəqqəti olaraq Osmanlı dövlətinin başqa bölgəsinə köçürülməsi nəzərdə tutulurdu. Qanunun tətbiq edilməsi və köçürülən əhalini bu prosesdəki təhlükəsizliyinin təmini üçün Osmanlı dövləti müxtəlif tədbirlər alıb. Qeyd edilən məqamlar mötəbər elmi mənbələrdə və dövrün arxivlərində açıq şəkildə özünü göstərməkdədir.
Qeyd edək ki, müharibə dövründə bu cür təhlükəszilik tədbirləri almaq sadəcə Osmanlı dövlətinə məxsus olmayıb. Birinci dünya müharibəsi zamanı elə ABŞ-ın özündə təxminən 480 min Alman mənşəli vətəndaş hüquqlarını məhdudlaşdıran xüsusi rejimli siyahıya alınıblar və onlardan təxminən 11 min nəfəri həbs edilib. Yenə ikinci dünya müharibəsi sırasında da təxminən 300 min Alman əsilli ABŞ vətəndaşlarının müxtəlif mülkiyyət və səyahət hüquqları 1940-ci ildən məhdudlaşdırılıb. Bundan başqa ikincisi dünya müharibəsində ABŞ dövləti ölkənin Sakit Okean sahillərində yaşayan təxminən 120 min Amerikan vətəndaşı yaponu ölkə mlli təhlükəsizliyi əsas göstərərək 3 il ərzinə (1942-1945) xüsusi kamplarda yaşamağa məcbur edib.
ABŞ prezidentinin 1915 ilində baş verən hadisələri "soyqırım” kimi olaraq xarakterizə etməsi həm də ciddi bir hüquq pozuntusudur. Çünki 1948 ilində qəbul edilən Soyqırım cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında Konvensiyaya görə bir hadisənin "soyqırım” kimi adlandırılması sadəcə beynəlxalq məhkəmə qərarı ilə mümkündür. Bundan əlavə bu konvensiya sadəcə qəbul edildiyi tarixdən sonrakı hadisələrə tətbiq edilə bilər. Beləliklə, ABŞ prezidenti bu açıqlaması ilə öz səlahiyyətlərini aşaraq ABŞ-ın da imzaladığı konvensiyasını kobud şəkildə pozub.
Bundan başqa ABŞ prezidentin 1915 hadisələrini ermənilərin xatirəsini yad edərkən erməni üsyanı nətcəsində ölüdürüldüyü mötəbər elmi mənbələrlə sübut edilmiş minlərlə türk və kürdü yada salmamışdır. ABŞ perzidentinin bu ikili standartı özünü Azərbaycanda baş verən bənzər qətlimalara münasibətində də göstərməkdədir. Qeyd edək ki, ABŞ prezidenti Co Bayden vəzifəyə başladıqdan sonra Sovet imperiyasının həyata keçirdyi 20 yanvar qətliamına, ermənilər etdiyi Mart 1918 qırğınına və Xocalı qətliamına dair gərəkli həssas mövqeyini ortaya qoymamışdır.
ABŞ prezidentinin qondarma "soyqırım” iddiası Ermənistanda radikalların daha da güclənməsinə və Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin daha da gərginləşməsinə xidmət etməkdədir. Bundan başqa Baydeninn açıqlaması Ermənistanda revanşistlərin ruhlanmasına kömək etməkdə və Cənubi Qafqazda sülh və əməkdaşlığa mane olma təhlükəsi daşımaqdadır.
Co Baydenin bu açıqlaması Azərbaycan prezidenti cənab İlham Əliyevin də qeyd etdiyi kimi "tarixi bir səhvdir.”
Fikrimizcə, bu prosesin fonunda Azərbaycan-Türkiyə ilə çoxtərəfli əməkdaşlığını daha da dərinləşdirməlidir: "Həm ikili münasibətlər, həm Qafqaz, həm Türk birliyi, həm də Əfqanıstan, Pakistan, Türkiyə və Azərbaycan kontekstində münasibətlərimizi sürətlə dərinləşdirməliyik. ABŞ-ın təzyiq imkanlarını məhdudlaşdırmaq üçün bunlar zəruridir. Türkiyə və Azərbaycan, habelə Ermənistanla iki tərəfli münasibətlərin tənzimlənməsi prosesində birgə hərəkət etməlidir.
Yuxarıda qeyd edilənləri nəzərə alaraq ABŞ prezidentinin məlum açıqlamasının elmi, hüquqi, bəşəri, siyasi və strateji baxımdan yanlış olduğunu bildirir və "bir millət iki dövlət olaraq” gördüyümüz Türkiyə Cumhuriyyətinin tarixinə böyuk bir böhtan kimi qiymətləndirirəm.
Nazim Cəfərsoy,
Azərbaycan Dövlət İqtisad Unversitetinin (UNEC) baş müəllimi,
siyasi elmlər üzrə fələsfə doktoru, Binəqədi rayon sakini
Xəbər lenti
-
16:08“InvestAZ”dan dünya maliyyə bazarları ilə bağlı həftəlik analiz
-
14:50Mehriban Əliyeva Azərbaycanın pravoslav xristian icmasını təbrik etdi
-
17:52COP29 ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin üçüncü iclasında mühüm məsələlər müzakirə olunub
-
12:53Bakı Konfransı-COP29 Tərəflər Konfransı tarixində ən nümunəvi tədbirlərdən biri olacaqdır -4-cü yazı
-
11:31Deputat: “Əli Kərimlidən soruşan lazım ki, ay bədbəxt, nə düşmüsən bu Şvabenin arxasına? — “Ayı potası anasının arxasınca düşən kimi...”
-
11:04Səbail MKS-nin Mərkəzi Kitabxanasında Elçin Mirzəbəyli ilə görüş keçirilib
-
18:31O boyda parlament gör kimlərin ümidinə qalıb…
-
14:41Akademik Zərifə Əliyeva Azərbaycan oftalmologiya elmini dünyada tanıdıb
-
14:36Hikmət Hacıyevdən minalanmış ərazilərlə bağlı açıqlama
-
15:17Deputat ABŞ-ı və Avropanı ağ yuyub qara sərdi: “Sizin qarnınızın ağrısı başqadır!”
-
11:19Naxçıvanda “QHT-lərin IV İnkişaf və Mübadilə Proqramı” keçiriləcək
-
10:56Azərbaycanın Qlobal İqlim Dəyişikliklərinə verdiyi töhfələr (3-cü yazı)
-
16:42Qan donorluğu və irsi qan xəstəliyi ilə bağlı maarifləndirici tədbir təşkil olunub
-
10:24ASAN könüllülərinin “Qarabağ” mədəniyyət sərgisi baş tutub
-
18:04Xankəndidə ilk körpə dünyaya gəlib
-
17:59Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırılıb - FOTO
-
17:37Kibercinayətkarlığa qarşı mübarizədə ictimai maarifləndirmə məsələləri müzakirə edilib
-
12:45Qazaxın işğaldan azad edilən kəndlərindən görüntülər - Erməni postları sökülür
-
12:42Prezident Rusiyada səfərdədir (FOTO)
-
12:39"Bilim Bakı"nın şagirdləri növbəti uğura imza atıblar
-
10:45Dörd kəndin qaytarılması ilə sülh prosesi real fazaya keçdi - ŞƏRH
-
18:12Oxuduğu məktəbdə adı əbədiləşən şəhidin atası: “Sanki atasını qarşılayır” - VİDEO
-
12:59Aygün Əliyeva “Mir Şahinin vaxtı”nda: "Bizə yalnız effektiv nəticələr lazımdır"
-
11:37Deputat Ramil Həsən Ucarda seçicilərlə görüşdü
-
13:12Oslo Bəyannaməsi insan inkişafının təmin olunmasında yeni çağırışları ortaya qoyur ŞƏRH
-
16:52“Əli Kərimli “siyasi poçtalyon” funksiyasını üzərinə götürərək mitinqi anons edir” - DEPUTAT SƏRT DANIŞDI
-
12:54“InvestAZ”dan dünya maliyyə bazarları ilə bağlı həftəlik analiz
-
10:27Şəhid və yaralıların olması barədə saxta xəbər yayanlar tutulub –DTX və MEDİA-dan BİRGƏ AÇIQLAMA
-
10:11“Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində növbəti ağacəkmə aksiyası keçirilib
-
10:47Prezidentin o israrının ilginc səbəbi - görüş niyə təxirə salınmadı?
-
11:35Ermənisayağı “iqtisadi sıçrayış”
-
13:23ABŞ-Aİ-Ermənistan görüşü xüsusi məqsədlərə hesablanıb - Deputat
-
15:07Aİ, ABŞ və Ermənistanın təhlükəligörüşü - İrəvan üçün tələ...
-
10:37Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı Ramil Həsənin 1 illik HESABATI
-
17:20Dayanıqlı inkişafa töhfə verən ali təhsil ocağı
-
09:25Hikmət Hacıyev NATO-nun sabiq Baş katibi Rasmussenlə bağlı paylaşım edib
-
09:19"MİNGƏÇEVİR DÖVLƏT UNİVERSİTETİ MODERNLƏŞDİRMƏ YOLUNDA" KİTABI HAQQINDA XOŞ TƏSÜRATLAR
-
12:574 fəsil dəniz mövsümü olan şimal adası
-
15:20“Əlbət ki, məlum terror öncədən planlaşdırılıb...” – Elşən Musayev
-
17:04Beynəlxalq Daun Sindromu Günü ilə bağlı tədbir keçirilib
06 May 2024
05 May 2024
04 May 2024
03 May 2024
01 May 2024
28 Aprel 2024
26 Aprel 2024
25 Aprel 2024
24 Aprel 2024
23 Aprel 2024
22 Aprel 2024
20 Aprel 2024
19 Aprel 2024
18 Aprel 2024
16 Aprel 2024
09 Aprel 2024
07 Aprel 2024
06 Aprel 2024
03 Aprel 2024
30 Mart 2024
29 Mart 2024
28 Mart 2024
26 Mart 2024
25 Mart 2024
23 Mart 2024
19 Mart 2024
Digər xəbərlər
-
SOSİAL
COP29 ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin üçüncü iclasında mühüm məsələlər müzakirə olunub
-
SOSİAL
Səbail MKS-nin Mərkəzi Kitabxanasında Elçin Mirzəbəyli ilə görüş keçirilib
-
MANŞET, SOSİAL
Akademik Zərifə Əliyeva Azərbaycan oftalmologiya elmini dünyada tanıdıb
-
SOSİAL
Naxçıvanda “QHT-lərin IV İnkişaf və Mübadilə Proqramı” keçiriləcək
-
SOSİAL
Azərbaycanın Qlobal İqlim Dəyişikliklərinə verdiyi töhfələr (3-cü yazı)
-
SOSİAL
Qan donorluğu və irsi qan xəstəliyi ilə bağlı maarifləndirici tədbir təşkil olunub
-
SOSİAL
ASAN könüllülərinin “Qarabağ” mədəniyyət sərgisi baş tutub
-
SOSİAL
Xankəndidə ilk körpə dünyaya gəlib
-
SOSİAL
Kibercinayətkarlığa qarşı mübarizədə ictimai maarifləndirmə məsələləri müzakirə edilib